اعتبار و مفهوم‌سنجی روایات کاستی عقل زنان

احادیث کاستی عقل زنان در منابع حدیثی اهل سنّت و شیعه با شمار قابل توجّهی گزارش شده است. مصادر کهن و معتبر شیعی، آن را با سندهایی مرسل و ضعیف گزارش کرده‌اند. وضعیت سندها به گونه‌ای است که هیچ نوع خبر مستفیضی، حتّی مستفیض معنوی، شکل نمی‌گیرد. این گروه از روایات در کتاب‌های صحیح البخاری، صحیح مسلم و دیگر منابع معتبر حدیثی اهل سنّت گزارش شده‌اند و از منظر آنان صحیح به شمار می‌روند، اما حجیت را لازم برای استناد به شارع ندارند. از سوی دیگر، دلالت روایات نیز با ابهام مواجه است؛ برخی آنها را قضایای خارجی و ناظر به اشخاص خاص در دورۀ صدور دانسته‌اند، برخی نیز از واژۀ عقل به کار رفته در این روایات عقل تجربی را برداشت کرده‌اند و برخی دیگر روایات را ناظر به عقل نظری و یا عقل ابزاری دانسته‌اند. اما به نظر می‌رسد که این روایات ناظر به تفاوت زن و مرد در آفرینش باشد؛ یعنی تفاوت فطری آنها در حاکم بودن روح تعقّل یا روح احساس در حیطۀ امور مربوط به ادارۀ جامعه و خانواده، و لحن نکوهش‌آمیز و یا همراه با تحقیر در برخی روایات نیز می‌تواند ناظر به قرار گرفتن زن در جایگاه مرد باشد.